Omroep Berg en Dal staat stil bij Operatie Market Garden
AlgemeenFoto bijschriften:
17 september1944: Dropping van manschappen van de Amerikaanse 82ste Airborne Divisie in Groesbeek nabij de Wylerbaan/Derdebaan. (Foto Archief Heemkundekring Groesbeek, collectie G.G. Driessen).
17 september1944: In de Groesbeekse Dorpsstraat bij de afslag
Mooksestraat (ter hoogte van het huidige Dorpsplein) juichen buurtbewoners
de bevrijders toe. (Foto Archief Heemkundekring Groesbeek, collectie G.G. Driessen).
17 september1944: Een Amerikaanse soldaat (midden achter met helm) staat tussen zwaaiende Groesbekers op de Leppert/omgeving Stekkenberg met gezicht op de Nieuweweg. (Foto Archief Heemkundekring Groesbeek, collectie G.G. Driessen).
GEMEENTE BERG EN DAL - Omroep Berg en Dal staat deze maand uitgebreid stil bij de herdenking van Market Garden, 75 jaar geleden. In acht radio-uitzendingen komen mensen uit de gemeente Berg en Dal aan het woord, die direct of indirect met de bevrijding van het nazi-regime te maken hebben gehad.
De leidraad bij de uitzendingen is: wat hebben de mensen ervaren rond Market Garden? De interviews worden gedurende vier weken uitgezonden op maandag- en woensdagavond van zes tot zeven uur. Ze worden herhaald op dinsdag- en donderdagmorgen van negen tot tien uur.
Op zondag 17 september 1944 begon Operatie Market Garden. De geallieerden, die op 6 juni vanuit Engeland de onderdrukte volkeren op het Europese vasteland wilden bevrijden, hoopten met deze operatie de bruggen bij Eindhoven, Grave, Nijmegen en Arnhem te veroveren op de Duitse troepen. En dachten vervolgens snel naar Duitsland op te rukken met als doel de Tweede Wereldoorlog vóór Kerstmis 1944 te beëindigen. Dat plan mislukte.
Maar voor een deel slaagden de geallieerden wel in hun opzet de Duitsers te verjagen. De inwoners van plaatsen als Groesbeek en Beek haalden hun Amerikaanse bevrijders op 17 september 1944 met gejuich in. De mensen uit Millingen daarentegen moesten tot april 1945 wachten tot ze onder het juk van de bezetters uitkwamen. Zij dienden zelfs op bevel van de Duitsers op 18 oktober 1944 te evacueren. Binnen 24 uur moest iedereen zijn spullen pakken en huis en haard verlaten.
Omroep Berg en Dal laat mensen, die herinneringen aan die periode hebben, uitgebreid hun verhaal doen. Zo vertelden op maandag 2 september mevrouw Zweers-Leenders uit Berg en Dal en Groesbeker Tony Nillessen aan presentator Herman de Bruijn over hun ervaringen uit die tijd. Op woensdag 4 september konden luisteraars wederom kennis nemen van een aflevering jaren geleden van het programma "Rondom de Pomp", destijds een veelbeluisterd programma bij Omroep Groesbeek. Daarin kwam Nelly van Raay-Kerkhoff aan het woord. Toon en Gerda Schoenmakers vormen bij Jan Zwitsersloot de gasten op maandag 9 september.
Verzetsmensen gefusilleerd
Waar tijdens de andere uitzendingen vooral de vreugde-uitingen bij de bevrijdingsactie worden opgehaald, staat op woensdag 11 september het verdriet centraal. Verdriet van mensen, van wie familieleden het leven lieten. De broer van Addi Fleurke uit Groesbeek werd in 1944 als verzetsman bij de ondergrondse krant Trouw door de Duitsers gefusilleerd. Datzelfde lot trof de vader van Herman Oolbekking. Ook hij kreeg na zijn arrestatie als lid van de verzetsgroep van de Nijmeegse politie de kogel. Beide familieleden praten samen met presentator Gerard Polman over de impact van die dramatische gebeurtenissen. Die verhalen worden net als in de andere uitzendingen onderbroken door muziek. Maar dan wel door passende muziek, vergezeld van de befaamde dichtregels van Leo Vroman, zoals die ook in het gemeentehuis zijn aangebracht:
Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen
alle malen zal ik wenen
Op 16 september ontvangt presentator Herman de Bruijn vier gasten. Onder hen de 96-jarige mevrouw Simons-van de Kemp en haar broer Ton (83). Zij wonen nu in Berg en Dal, maar tijdens de oorlog stond het ouderlijk huis in Nijmegen. Daar beleefden ze in februari '44 het bombardement. Ruim 800 mensen, vrijwel allemaal burgers, kwamen om het leven door nalatigheid bij het bombarderen van een militair doelwit in Nijmegen. Een groot deel van de historische binnenstad werd door Amerikaanse vliegers verwoest.
Ook Wim Sanders en Bart van Ballegooy vertellen op 16 september over hun oorlogservaringen. Maar dan niet uit de periode 1940-1945. Zij zijn van een andere generatie. Ze waren aan het eind van de vorige eeuw getuige van de verschrikkingen van die andere (burger)oorlog in Europa, in Srebrenica. En hebben tevens een uitgesproken mening over de Tweede Wereldoorlog.
Presentator Paul Eikelschot heeft op 18 en 25 september gesprekken met Lies Rutjes-Brugman uit Leuth en Jan Vierboom uit Beek. Zij weten nog hoe het was in die oorlogstijd in Ooij en Leuth. En herinneren zich onder meer de evacuatie, waarbij de mensen naar twee richtingen moesten vluchten, omdat het front precies tussen die twee dorpen in de polder lag.
Tenslotte diept Herman Nillessen op maandag 23 september nogmaals in de archieven van het Groesbeekse radioprogramma 'Rondom de Pomp'. En laat dan de belevenissen horen van Gerrit Jansen en Berta Kosman.
