Kranenburgs Platt, doorspekt met Nederlandse woorden
REGIO - Bladerend door het in 1980 uitgegeven ‘Kronenbörgs Platt’ viel op dat het dialect van de ‘einheimischen Bevölkering’ van Kranenburg vroeger doorspekt was met Nederlandse woorden. Alleen al op de eerste pagina van het boekje staan verschillende overduidelijke voorbeelden: Aap, Ambacht, Bruiloft, Bui, Botten, Beschuit, Boeremoes, Dweil, Dagloner, Inkt, Uiver, Fornuis en Fiets. *
Door Gerrie Driessen,
Heemkundekring Groesbeek
Bij nader onderzoek bleek dit niet verwonderlijk daar het hertogdom Kleef eeuwenlang tweetalig was in woord en schrift, waarbij het Nederlands overheerste. Nadat in 1815 de staatsgrens was vastgelegd ontwikkelde die zich in de negentiende eeuw tevens tot een Duits -Nederlandse taalgrens. De verduitsing werd aangestuurd door de door Pruisen gedomineerde overheid. Als ambtelijke taal werd voortaan het Duits gebruikt en met gerichte acties lukte het in een paar decennia om het Nederlands uit de school en de kerk te verbannen. In 1821 was nog maar 22 procent van de uitgeschreven rekeningen en kwitanties in het Duits gesteld, in 1855 gestegen tot 92 %. Grensbewoners die in hun jeugd geen Duits hadden geleerd, gebruikten tot het eind van hun leven het Nederlands. Voor hun nakomelingen werd Nederlands een vreemde taal. ** Bron: ‘Het Hertogdom Gelre’ (2003) pg. 433-439 , de bijdrage van Georg Cornelissen. * Tot slot nog een aantal in Kranenburgs Platt gebezigde Nederlandse woorden: Geit -Ziege.* Kaus – Strumpf * Kontekrüpper – Kriecher * Komkommer – Gurke* Krentekakker - Kleinlicher * Look – Zwiebel) * Loodgieter - Klempner* Piepers -Kartoffeln* Pannenbier- Richtfest* Pareplü – Schirm* Paddestuhl -Pilzen* Prei – Porree* Patreise-Feldhünner * Potlood- Bleistift* Pläsier -Freude* Rommel -Durcheinander* Rotsoij – Dreck/Unrat.* Schnotterbäll (bel) -Schmutznase* Spitt (spijt) -Bedauern* Sop – Seifenlauge* Schottelschlett- Wischtuch* Waoterpass -Wasserwaage* Teef- Hündin* Tand- Zahn* Schuur- Schauer* Wante -Handschuhe* Vos – Fuchs.