Vergeten winkeltjes en smokkel in de polder

MILLINGEN - Op 14 mei start in de kerk van Millingen aan de Rijn de expositie over legale en illegale handel in de dorpen Ooij, Leuth , Kekerdom en Millingen: Vergeten winkeltjes en smokkel in de polder.

Legale handel

Legale handel was er in de vorm van de talloze ambachten en winkeltjes. Tot laat in de vorige eeuw werd alles wat nodig was voor de dagelijkse levensbehoeftes geproduceerd en geconsumeerd in de eigen omgeving, het eigen dorp en de buurtschappen. Van slachterij naar slagerij. Van verkoop van een paar producten in de achterkamer naar de kruidenierswinkel. Van de melkerij in de melktuiten op de kar naar de klanten. Smeden, schoenmakers, garen en band en kleding: alles was in de eigen omgeving aanwezig. Men kocht en verkocht aan elkaar. Er was onderling vertrouwen. Je kon je aankopen laten opschrijven en als het loon kwam of de kinderbijslag werd er afgerekend. Je hoorde het dagelijks nieuws in de winkel en zo wist het hele dorp wat er in de wereld aan de hand was.

Illegale handel

De grens was dichtbij. Van de gelegenheid om te smokkelen werd ook in de winkeltjes gebruik gemaakt. Voedsel werd in kleding verstopt, of in een fietsstuur.  Ook in de kinderwagen onder de zuigeling was een mooie smokkelplek . Een oorlogsveteraan uit Duitsland kwam in Millingen koffie kopen, gespte zijn armprothese af, stopte hem vol met koffiebonen, en ging zo langs de douane.  En zo ging het de grens over. Aan de hand van verschillende verhalen willen wij u een beeld schetsen op welke manieren er werd gesmokkeld. En ook, hoe zich  de legale handel in de winkeltjes soms mengde de illegale handel, de smokkel.

In de polder werd veel gesmokkeld, vooral over de Wetering, die vanaf Beek tot Millingen vele mogelijkheden bood om ongezien over de grens te komen.

Er waren perioden in de vorige eeuw dat Duitsland totaal verarmd was. Alles kon daar gebruikt worden, koffie, sigaretten, chocola, vlees en al wat je maar bedenken kon. Maar ook deviezensmokkel nam een hoge vlucht. Niet alleen goederen werden gesmokkeld, maar soms ook mensen. Joodse vluchtelingen die na 1938 een toevlucht zochten in Nederland. En verzetsliteratuur, geschreven door Duitse vluchtelingen, die vanuit Nederland in Duitsland wilden berichten wat er werkelijk aan de hand was. Ook die blaadjes gingen de grens over.

Smokkelen was heel gewoon. Bijna iedereen kende het fenomeen en wist wat er gebeurde. Het was ook een kat- en muisspel tussen de commiezen en de smokkelaars. Vaak niet ongevaarlijk, want er werd streng gestraft als je gepakt werd, Gevangenisstraf, ook voor kleine hoeveelheden gesmokkelde waar, was heel gewoon. Het is ook meermalen voorgekomen dat smokkelaars in de donkere nacht door de commiezen werden doodgeschoten.

Dit is een greep van alle verhalen die verteld worden,    over de winkeltjes en de ambachten en over de smokkel,  op  de expositie in Millingen. Aan de hand van tekst, foto’s en objecten hebben wij een beeld geschetst van die tijd.

De expositie is te zien vanaf 14 mei tot en met 27 oktober, in de kerk in Millingen, op zondag, dinsdag en vrijdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur.

De tentoonstelling is  tot stand gekomen door het Cultuurhistorisch Informatiecentrum, onderdeel van de BIZ .